طول عمر بعد از سکته مغزی به طور دقیق و عینا قابل پیش‌بینی نیست و تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله نوع و شدت حمله، وضعیت بهداشتی، پاسخ به درمان، و عوامل فردی قرار می‌گیرد. افراد ممکن است پس از سکته مغزی مواجه بهبودی نسبی و یا کامل داشته باشند که منجر به زندگی طولانی‌تری می‌شود. برخی می‌توانند بعد از حمله اول چندین سال یا حتی دهه‌ها به طول عمر خود ادامه دهند، در حالی که افراد دیگر به دلیل عوارض جانبی یا مشکلات بهداشتی ممکن است در بازه‌ی زمانی کوتاه‌تری وارد مرحله‌ی پایانی زندگی شوند. در نهایت، تخمین دقیق در مورد این سوال که بیمار سکته مغزی چقدر عمر میکند؟ یا بیمار سکته مغزی چند سال عمر میکند؟ به دلیل پیچیدگی و تفاوت‌های فردی، به‌خصوص با در نظر گرفتن اثرات مختلف درمان و تغییرات سبک زندگی، مشکل است و بهتر است که بیماران با مشاوره پزشکان تخصصی تصمیم‌های مناسب را در راستای بهبود و مدیریت طول عمر خود اتخاذ کنند.
سکته مغزی چیست؟
تشکیل لخته و یا انسداد رگ در رگی که وظیفه تأمین اکسیژن و مواد مغذی به مغز را دارد، موجب بروز سکته مغزی می‌گردد. در این حالت قسمتی از مغز قادر نیست خون و اکسیژن مورد نیاز خود را بگیرد و در نهایت سلول‌های مغز می‌میرند.
درمان کردن این نوع سکته امکان پذیر است، اما براساس شدت آسیب، سرعت بازیابی سلامت و میزان بازیابی سلامتی در افراد بیمار با یکدیگر فرق داشته و تفاوت میکند. متأسفانه بعضی از اشخاص در صورت پیدایش همچون حالتی دچار اختلالات مداومی می‌شوند که در اصطلاح به آن، بیماری سکته مزمن می‌گویند.
زمان آغاز درمان سکته مغزی
درمان سکته مغزی از همان وقتی که فرد بیمار به وسیله خدمات فوریت‌های پزشکی (EMS) به بیمارستان انتقال پیدا میکند، شروع خواهد شد. وقتی که یک فرد در یک بیمارستان بستری می‌شود، خدماتی برای درمان همانند مراقبت به صورت اضطراری، درمان کردن برای پیشگیری از زدن یک سکته دیگر و فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل برای درمان عوارض جانبی سکته مغزی را دریافت خواهید کرد.
در صورت به وجود آمدن سکته مغزی، هنوز هم خطر پیدایش عارضه دیگری وجود دارد. از هر چهار شخصی که به این نارسایی دچار می‌شوند، امکان دارد که یک شخص در پنج سال بعد هم مجدد به سکته دچار شود. با این که هفته آغازین پس از سکته برای فرد بیمار خطرات بسیار زیادی دارد. اکثر مردم و حتی بسیاری از پزشکان متوجه نمی شوند که خطر سکته دوم در هفته اول پس از TIA (حمله ایسکمیک گذرا) به 12.8 درصد می رسد. اگر برخی از عوامل سبک زندگی را تغییر ندهید، خطر سکته دوم در پنج سال آینده می تواند تا 30 درصد افزایش یابد.
اثرات بالینی و فیزیکی سکته مغزی
هنگامی که یک شخص به سکته مغزی دچار می‌شود، جریان خون وی با مغز قطع شده و یا کاهش پیدا میکند. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد، بافت‌های مغزی نمی‌توانند تمام اکسیژن یا ماده مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمایند و این موضوع موجب آسیب خواهد شد.
البته اثرات مختلف سکته مغزی در کلیه اشخاص یکسان نبوده؛ اما بعضی از متداول‌ترین چالش‌های شناختی و فیزیکی مشترکی که افراد بیمار بعد از سکته مغزی با آن روبرو می‌شوند، عبارتند از:
- مشکل داشتن در درک و یا گفتار؛
- مشکل داشتن در آگاهی، تفکر، یادگیری، توجه، حافظه و قضاوت؛
- عدم توانایی در حرکت قسمتی از بدن ( فلج شدن ) ، ضعف کردن و یا هر دو حالت در یک سمت از بدن؛
- بی حسی و یا احساسات عجیب و غریب؛
- افسردگی؛
- مشکل در بلعیدن و جویدن؛
- مشکل در کنترل کردن مثانه و روده؛
- احساس درد در دست و پا که با تغییرات دما و حرکت بدتر می‌شود؛
- مشکل در کنترل و یا ابراز احساسات .
فیزیوتراپیست‌ها چه نقشی در درمان سکته مغزی دارند؟
افراد فیزیوتراپیست به طور دقیق برای تحلیل مشکلات در حرکت و یا فقدان توانایی‌های حسی قادر است در نتیجه بخشی سکتع رخ دهد، آموزش دیده و یاد می‌گیرند. فیزیوتراپ در فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل کرج، از طریق بازیابی حرکتی برای آموزش دوباره قابلیت‌های حرکتی و فعالیت‌های عملکردی مثل بلند شدن از حالت نشسته و یا راه رفتن و بهره گیری از دست درگیر عوارض سکته ، سعی میکند.
توانبخشی سکته مغزی
یکی از راه‌های درمان سکته مغزی، توانبخشی می‌باشد. این نوع روش انواع مختلفی مانند فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل، گفتاردرمانی، کاردرمانی و بیمارستانی را شامل می‌شود. توانبخشی به آسان‌تر شدن انتقال از بیمارستان به منزل یاری می‌رساند و قادر است از بروز سکته‌ای دیگر پیشگیری کند.
گفتار درمانی به اشخاصی که در تولید و یا درک گفتار مشکل دارند، یاری می‌رساند. در فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل تهران هم از تمریناتی استفاده می‌شود که به بیمار یاری می‌رساند تا مهارت‌های حرکتی و هماهنگی خود را بدست آورند.
کار درمانی هم روی بهبود فعالیت‌های روزمره مانند نوشیدن، خوردن، حمام کردن، لباس پوشیدن، نوشتن و خواندن تمرکز دارد. در میان این روش‌ها، درمان سکته مغزی با توانبخشی در بیمارستان متداول‌ترین و رایج‌ترین روش بوده که اکثراً 1 یا 2 روز پس از سکته مغزی شروع می‌شود.
البته روش‌های دیگری هم برای توانبخشی پس از سکته مغزی وجود دارد. به عنوان مثال درمان دارویی کمک میکند تا افسردگی و یا دیگر مشکلات روانی که بعد ا سکته امکان دارد ایجاد شوند، آسان‌تر درمان شوند.
با پیوستن به گروه‌های حمایتی از بیماران امکان دارد به بیمار در سازگاری با زندگی بعد از سکته یاری کند. حمایت دوستان و خانواده هم قادر است به کم کردن اضطراب و استرس بعد از سکته کند. چنانچه به این عارضه دچار شدید، توصیه ما به شما این است که اجازه دهید عزیزان شما بدانند چه احساسی دارید. بدین صورت آنها هم درمی‌یابند که چه کاری قادر هستند برای کمک به شما انجام دهند.
درمان سکته مغزی در آینده چگونه خواهد بود؟
بله، سلول های بنیادی پرتوان القایی (iPSCs) به طور بالقوه می توانند، برای درمان سکته استفاده شوند. iPSC ها از سلول های بالغ مانند پوست یا سلول های خونی تولید می شوند. آنها برای داشتن خواص سلول های بنیادی جنینی، از جمله توانایی تمایز به انواع مختلف سلول ها، از جمله سلول های عصبی، دوباره برنامه ریزی شده اند.
فیزیوتراپی و هدف آن
هدف از فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل، دادن برنامه‌هایی طراحی شده و مدون برای سرعت در روند بهبودی بیمار می‌باشد که طی شش ماه اول بعد از بروز سکته مغزی، بدن بالاترین میزان پاسخ را به درمان‌های فیزیوتراپی بدهد.
بعد در این مدت می‌بایست تلاش متمرکز و پیگیر برای برگشت اعمال مختل شده سیستم عصبی صورت پذیرد تا ناتوانی و معلولیت شخص سکته کننده رفع گردد. البته می‌بایست دقت داشت که برگشت اعمال بدن بعد از گذشت 6 ماه به طور کامل متوقف نمی‌شود، بلکه طی یک روند تدریجی تا مدت 2 سال ادامه پیدا میکند.
به عنوان مثال امکان دارد شخص سکته‌ای به علت اختلال غیر قابل برگشت سیستم عصبی، در زمان راه رفتن دچار لنگیدن هم باشد؛ ولیکن می‌توان با بالا رفتن مسافت پیاده روی از مقدار معلولیت کم کرد. سکته مغزی قادر است موجب ضعف و یا فلج شدن بخشی از بدن و مشکلات تعادل گردد.
فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل کرج در مجموعه خدمات پزشکی ویزیت اول کمک می‌نماید تا حد امکان، کنترل ماهیچه‌ها و حرکت شخص به حالت معمولی برگردد. فیزیوتراپی بسیار زود به دنبال سکته مغزی در خانه یا بیمارستان شروع می‌شود. چنانچه شخص توانایی جابجایی و انتقال را نداشته باشد، فیزیوتراپ از شرایط مناسب آنها در تخت اطمینان می‌یابد و شرایط آنها را به صورت مستقیم تغییر می‌دهد تا از خشک شدن ماهیچه‌ها و مفاصل پیشگیری نماید.
چنانچه شخصی که به سکته مغزی دچار شده است، نتواند روی صندلی یا تخت بنشیند، فیزیوتراپیست به او یاری می‌رساند تا تعادل خود را حفظ نماید. بعد از این مرحله فرد قادر است با کمک او ایستاده و به آرامی راه برود.
درمان کردن اندام‌های دچار ضعف و یا فلج، با حرکات ساده و کوچک شروع می‌شود. با پیشرفت فرد و قوی‌تر شدن او حرکات پیچیده‌تر آزمایش شده و وی تشویق می‌شود تا هر دو طرف بدنش را به کار گیرد. این امر از استفاده بیش از اندازه از طرف سالم بدن پیشگیری میکند.
درمان گرفتگی عضلات افراد بیمار تلفیق انجام حرکات نرمشی و مصرف داروهای ضداسپاسم است. در صورتی که گرفتگی عضلات برطرف نشود، انتخاب نهایی جراحی خواهد بود که بر روی مغز و یا روی مفاصل و عضلات صورت می‌گیرد. جراحی باعث نابودی درد و بازیابی بعضی از حرکات می‌گردد.
به خاطر داشته باشید که درد خود را به متخصص گزارش دهید تا به منظور برطرف کردن آن چاره‌ای پیدا کند؛ البته روش‌هایی هم وجود دارد که با تست کردن آنها قادر هستید درد خود را کم کنید. به عنوان مثال بهره گیری از کیسه آب گرم و نرمش‌های سبک، باعث کم شدن درد می‌شوند.
اندام‌های فلج یا ضعیف را با قرار دادن در شرایط مناسب یا با بهره گیری از آتل‌های ویژه می‌توان در برابر درد حفظ کرد. درد در شانه که به دلیل تحمل وزن ناشی از دست فلج ایجاد می‌شود را می‌توان با قرار دادن دست روی یک بالشت یا بالا نگه داشتن آن کنترل نمود.
جدول زمانی بهبود یافتن سکته مغزی
امکان دارد درمان سکته مغزی میان یک روز تا یک سال وقت ببرد؛ البته درمان این عارضه به عوامل تأثیرگذار گوناگونی مانند شدت و نوع سکته مغزی، سرعت آغاز درمان، سابقه بیمار و شرایط سلامت کلی وی هم بستگی دارد.
موارد دیگر مانند سرعت و توان بیمار در بازتوانی و آغاز روتین‌های زندگی و همچنین سطح حمایتی که از جانب دوستان و خانواده دریافت میکند هم روی جدول زمانی بهبود سکته مغزی تأثیر می‌گذارند.
به چه دلیل فیزیوتراپی پس از سکته مغزی ضرورت دارد؟
فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی به علل زیر اهمیت دارد:
- انعطاف پذیری سیستم عصبی پس از سکته کنترل شده و هدایت شده نمی‌باشد. فیزیوتراپیست خاصیت انعطاف پذیری( نروپلاستیسیتی) سیستم عصبی پس از آسیب را در جهت درست هدایت میکند.
- در زمان‌های اولیه آسیب مخصوصاً 6 ماه اول، نروپلاستیسیتی بیشتر می‌باشد.
- فیزیوتراپیست موجب بهبود انعطاف پذیری در مفاصل( برای جلوگیری از کوتاهی‌های عضلات و خشکی مفاصل به دلیل بی‌تحرکی) مطابق اصول علمی می‌گردد.
- درمان فیزیوتراپی مطابق ارزیابی‌های نخستین و مجدد بیماران انجام می‌گیرد. از دید یک فیزیوتراپ هر شخص بیمار سکته مغزی منحصربه فرد بوده و به درمان ویژه خود احتیاج دارد.
- شخص فیزیوتراپیست به علت آگاهی و دانش از آناتومی عضلات اندام‌های فوقانی، تحتانی و تنه نقش پر اهمیتی در تنظیم کردن بک برنامه درمانی تاثیثرگذار دارد.
- تحلیل قدرت عضلات اندام‌ها به طور فعال، به فیزیوتراپ این امکان را می‌دهد که ضمن توجه به شرایط بیمار، وی را از یک سطح پایین‌تر به سطحی بالاتر ارتقاء دهد.
- چون فیزیوتراپیست با علم نوروفیزیولوژی، نوروآناتوممی و علوم اعصاب آشنایی دارد، با دید علم حرکتی به فرد بیمار نگاه میکند. علم کنترل حرکتی ضمن بر سیستم عضلانی، اهمیت خاصی برای سیستم عصبی در نظر می‌گیرد.
- فیزیوتراپیست ماهر با شناختی که از کل مفاصل بدن و نوروفیزیولوژی دارد، طریقه درست راه رفتن و ایستادن را به فرد بیمار و همراهان وی آموزش می‌دهد؛ چرا که آموزش‌های نادرست منجر به الگوهای حرکتی نادرست شده و در نتیجه موجب اختلال در مقدار بهبودی و کیفیت آن می‌شود.
- فیزیوتراپیست موفق، برنامه اصلی خود را ضمن توجه به شرایط بیمار روی آموزش‌هی حرکتی و تمرینات متمرکز میکند. سطح تمرینات با پیشرفت بیمار وسیع‌تر می‌گردد.
- فیزیوتراپ‌ها با تجربه‌ای که در درمان کردن بیماران سکته مغزی دارند، چگونگی انجام تمرینات عملکردی را ضمن توجه به وضعیت بیمار به او آموزش می‌دهند. تمرینات عملکردی موجب به کارگیری مفاصل بیشتری در یک عمل ویژه می‌گردد و به ندرت با پیشرفت بیمار، سرعت تمرین و سطح آن بالا می‌رود.
- تاکید روی ایجاد حرکات ارادی و بالا بردن سرعت عمل همراه با نهایت دقت
- به وجود آوردن انگیزه لازم و بالا بردن اعتماد به نفس از راه تشویق با تحریک سیستم‌های هیجانی در مغز
- ضمن توجه به این مسئله که در تعداد زیادی از موارد بازسازی و ترمیم مغزی پس از تروما و آسیب عروقی، از الگویی هدفمند پیروی نمی‌کند و گاهی با به وجود آمدن پدیده‌ای به اسم اسپاستیسیتی الگوهای نادرستی را در اندام‌ها ایجاد می‌نماید، فیزیوتراپ با علم از این مطلب، از همان آغاز درمان تا حد بسیار زیادی این حالت نادرست و نامناسب را کنترل می‌نماید.
- وسیع شدن حرکات ارادی از راه تحریکات کلامی_بینایی و تفسیر کردن حرکت پیش از انجام آن
- تنظیم کردن یک برنامه منظم برای افزایش هماهنگی و تعادل بین گروه‌های عضلانی در شرایط گوناگون که ضمن توجه به وضعیت و پیشرفت بیمار تغییر پیدا میکند.
عوامل تأثیرگذار بر کیفیت فیزیوتراپی برای بیماران سکته مغزی
عوامل تأثیرگذار روی مقدار کیفیت درمان فیزیوتراپی در افراد بیمار سکته مغزی موارد ذیل را شامل می‌شود:
- تأکید داشتن روی انجام تمرین مطابق با نظر فیزیوتراپ
- درمان از طریق دارو مطابق با نظر متخصص مربوط
- آموزش درست تمرین به فرد بیمار و اطلافیان وی مطابق با نظر فیزیوتراپ
- اراده و انگیزه فرد بیمار
- مقدار همکاری توسط بیمار
- مقدار امید داشتن به زندگی
- تکرر تمرین در خانه به وسیله بیمار همراه با همکاری خانواده وی
- مقدار وزن و سن بیمار
- مقدار آسیب و مقدار توانایی مغز برای بازسازی دوباره
- وقت کافی و طولانی مدت فیزیوتراپی
- وجود یا عدم اختلال عضلانی-اسکلتی و بیماری‌های مربوط به مفاصل
- روحیه شخص و سعی برای بهتر شدن
- وجود یا عدم بیماری عروقی و قلبی، بیماری تنفس و سایر بیماری‌ها
متخصص فیزیوتراپ با لحاظ کردن احتیاجات بیمار به وی در موارد زیر یاری می‌رساند:
- تنظیم برنامه مراقبت کردن از بیمار برای بهبود وضعیت و جلوگیری از عارضه‌های طولانی کننده دوران بهبود
- ارائه توصیه‌های مفید درباره حالت اندامی درست هنگام دراز کشیدن یا نشستن و وقفه میان زمان‌های حرکت
- مشخص کردن زمان مناسب بلند شدن از بستر بیماری و آغاز به راه رفتن و در صورت لزوم تعیین تجهیزات و وسایل لازم برای حرکت نمودن و یا حمایت کردن از بیمار
- ارائه درمان‌هایی برای تقویت اعضاء و آموزش چگونگی دوباره حرکت دادن بدن با بالاترین استقلال ممکن
سخن آخر؛
سکته مغزی، یکی از حوادث پزشکی جدی است که معمولاً به دنبال انسداد عروق خونی در مغز اتفاق می‌افتد و می‌تواند تأثیرات جبران‌ناپذیری روی سلامتی و طول عمر فرد داشته باشد.و بیشتر افراد با نگرانی این سوال ها برایشان به وجود می آید که بیمار سکته مغزی چقدر عمر میکند؟ یا بیمار سکته مغزی چند سال عمر میکند؟، اما تخمین دقیق در مورد طول عمر بعد از سکته مغزی با توجه به پیچیدگی‌های مختلف مسئله مشکل است. تاثیرات این حمله می‌تواند به شدت متفاوت باشد. برخی افراد پس از سکته مغزی ممکن است بهبود خوبی داشته باشند و بتوانند طولانی‌تر زندگی کنند. اما در موارد دیگر، عوارض جانبی، وضعیت بهداشتی پیشین و شدت حمله می‌توانند باعث کاهش طول عمر شوند. به همین دلیل، اهمیت داشتن یک سبک زندگی سالم، مراقبت از عوامل خطر و دریافت درمان‌های به‌موقع بسیار زیاد است. تشخیص زودهنگام، مراقبت‌های پساحمله مغزی مناسب، و انجام تغییرات به سمت فعالیت‌های ورزشی و تغذیه سالم می‌تواند بهبود در کیفیت زندگی و طول عمر پس از سکته مغزی را تسهیل کند.
بدون دیدگاه